ตาขี้เกียจ Lazy Eye

 ศูนย์สายตา ไฮลักซ์ วิชั่น 

        ตาขี้เกียจ Lazy Eye

สายตาขี้เกียจ มาจากภาษาอังกฤษ หรือภาษาทางการแพทย์คือ "เลซียาย" (Lazy Eye) หรืออีกคำที่ใช้แทนกันคือ Amblyopia หมายถึงภาวะที่ความคมชัดของสายตา (Visual Acuity) ของตาข้างใดข้างหนึ่งลดน้อยลงไป หรือมีการช้าลง ทำให้มองเห็นภาพวัตถุใด ๆ ไม่เท่ากับอีกข้างหนึ่ง แม้ว่าในทางร่างกายตาข้างนั้นจะถูกใช้งานด้วยการมองภาพ หรืออาจมีการฉายแสงให้แสงจากภาพเข้าสู่จุดกลางความคมชัดของเรตินา (Fovea Centralis) ก็ตาม

ภาวะนี้มักจะเกิดขึ้นในช่วงเด็กแรกเกิดจนถึงวัย 6–7 ขวบ ซึ่งเป็นช่วงที่สมองมีการพัฒนาและเรียนรู้จากการใช้งาน หากไม่ได้รับการกระตุ้นการมองเห็นจากตาทั้งสองข้างอย่างสมดุล จะส่งผลให้สมองเลือกใช้ตาข้างที่เห็นชัดกว่า และไม่พัฒนาเส้นทางการรับภาพของตาข้างที่เห็นไม่ชัด ส่งผลให้เกิดภาวะสายตาขี้เกียจถาวร

สาเหตุ

เกิดตั้งแต่แรกเกิด เช่น เด็กที่มีตาเขเข้าใน หรือเบนเข้าเบนออกมาก ทำให้ตาข้างที่เขไม่ถูกใช้งาน สมองจึงเลือกตัดภาพจากข้างนั้นออก ส่งผลให้ตาข้างที่เขาไม่ถูกใช้งานอย่างสมบูรณ์ ส่งผลต่อการพัฒนา

มีความผิดปกติของการหักเหของแสงสองข้างไม่เท่ากัน หรือมีภาวะสายตาสั้น ยาว หรือเอียงไม่เท่ากันมาก (Anisometropia) เช่น สายตาข้างหนึ่งสั้น 100 อีกข้างสั้น 800 จะทำให้ข้างที่สั้นมากกว่าเห็นไม่ชัด เมื่อสมองเลือกใช้เฉพาะข้างที่เห็นชัดกว่า ข้างที่เห็นไม่ชัดก็จะพัฒนาได้น้อยลง จนเกิดภาวะขี้เกียจ

เด็กที่มีภาวะต้อแต่กำเนิด เช่น ต้อกระจก ต้อเนื้อ หรือตาเหล่ตั้งแต่เกิด ก็ทำให้การพัฒนาของภาพผิดปกติได้ หากไม่ได้รับการรักษาและกระตุ้นการมองเห็น

การวินิจฉัย

ใช้การตรวจวัดสายตา (Snellen Chart) โดยพบว่าข้างหนึ่งเห็น 6/6 อีกข้างเห็นเพียง 6/12 หรือ 6/18 หรือน้อยกว่านั้น ทั้งที่โครงสร้างดวงตาเป็นปกติ และหากมีภาวะนี้ในเด็ก อาจไม่สามารถบอกได้ว่ามองไม่ชัด ต้องใช้การสังเกตพฤติกรรม เช่น มองใกล้ตลอดเวลา ขยี้ตา หรือใช้มือปิดตาข้างหนึ่งเวลามองภาพ

อาการ

ภาพไม่คมชัดในตาข้างที่เป็น

มองไม่ออกว่าตาข้างใดผิดปกติ เนื่องจากไม่มีอาการเจ็บปวด

บางรายมีอาการตาเขร่วมด้วย

หากเป็นในผู้ใหญ่ มักเกิดจากการไม่ได้รับการวินิจฉัยหรือรักษาตั้งแต่วัยเด็ก

การป้องกันและแก้ไข

การรักษาจะได้ผลดีที่สุดหากเริ่มต้นตั้งแต่อายุยังน้อยก่อน 6–7 ปี

หากพบช้าเกินไป อาจรักษาไม่หายถาวร

วิธีการรักษาอาจใช้การปิดตาข้างที่ดีกว่า เพื่อกระตุ้นการใช้งานของตาข้างที่ขี้เกียจ

ใส่แว่นสายตาที่เหมาะสม

กรณีที่มีต้อแต่กำเนิด ต้องรีบรักษาตั้งแต่เด็กเพื่อไม่ให้เกิดภาวะสายตาขี้เกียจตามมา

คำแนะนำ:

เด็กควรได้รับการตรวจวัดสายตาอย่างน้อย 1 ครั้งก่อนเข้าเรียน หากพบว่ามีสายตาไม่เท่ากันมาก หรือมีพฤติกรรมผิดปกติ ควรรีบนำเด็กพบจักษุแพทย์เพื่อตรวจประเมินเพิ่มเติม เพราะหากปล่อยไว้อาจรักษาไม่หายเมื่อโตขึ้น